30 Mart 2018, ANKARA
Düzenleyen:
Türk Algoloji (Ağrı) Derneği
Çalıştay Eş Başkanları: Dr Meltem Uyar, Dr Enver Özgencil
Katkı verenler:
Ülkemizde Algoloji uzmanlığı Sağlık bakanlığı tarafından 2011 yılında 3 ana dala (Anesteziyoloji, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon, Nöroloji) bağlı bir yan dal olarak kabul edilmiş ve ilk Algoloji yan dal uzmanlık eğitimine 2013 yılında başlanmıştır. İlk uzmanlık öğrencilerinin mezun olmaya başladıkları 2015 yılında Algoloji Uzmanlığı alanında yaşanan sorunların tartışılması ve çözüm önerilerinin paylaşılmasına yönelik olarak “1. Algoloji Yan Dal Uzmanlık Çalıştayı”, Ege Üniversitesi Algoloji Bilim Dalı ev sahipliğinde İzmir’de yapılmıştır. İlk çalıştayın ardından, her geçen gün büyüyen ve ülkenin dört bir yanında hizmet vermeye başlayan algoloji uzmanlarının ve algoloji uzmanlık eğitimi sırasında yaşanan sorunların ülkemizin gerçekleri ve ihtiyaçları doğrultusunda yeniden ele alınması ve çözüm önerilerinin üretilmesi amacıyla ikinci bir çalıştay yapılması gerekliliği doğmuştur. Bu amaçla Algoloji yan dal uzmanlık dalına ait sağlık hizmet sunumunda karşılaşılan problemler, algoloji yan dal uzmanlığının eğitim standardizasyonu açısından değerlendirilmesi, algoloji yan dal uzmanlarının istihdamı ile ilgili sorunların tartışılıp görüş ve çözüm önerilerinin paylaşılması ve eylem planının oluşturulması amacıyla 30 Mart 2018 tarihinde, Türk Algoloji Derneği önderliğinde yönetim kurulu adına, yönetim kurulu üyesi Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Algoloji Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr Meltem Uyar, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Algoloji Bilim Dalı ev sahipliğinde Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Algoloji Bilim Dalı Başkanı, Türk Ağrı (Algoloji) Derneği Sekreteri Doç. Dr. Güngör Enver Özgencil ile birlikte “II. Algoloji Yan Dal Uzmanlık Çalıştayı” düzenlenmiştir. Çalıştaya Türk Algoloji Derneği onursal başkanı Prof. Dr. Serdar Erdine, Türk Algoloji Derneği başkanı Prof. Dr. Süleyman Özyalçın, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Algoloji Bilim Dalı başkanı Doç. Dr. Güngör Enver Özgencil, Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği yönetim kurulu başkanı Prof. Dr. Ömer Kurtipek, Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Derneği yönetim kurulu adına Prof. Dr. Mehmet Ali Taşkaynatan, Türk Nöroloji Derneği yönetim kurulu adına Prof. Dr. Levent İnan ve Prof. Dr. Hadiye Şirin, T.C Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdür Yardımcısı Dr. Muhammed Ertuğrul Eğin, SGK Sağlık Hizmetleri Daire Başkanı Dr. Neşe Kalaycıoğlu Akalın, Türk Algoloji Derneği avukatı Kürşat Pazlı, Algoloji yan dal uzmanlık program yöneticileri ve öğretim üyeleri ile algoloji uzmanları ve yan dal uzmanlık öğrencilerinden oluşan yaklaşık 80 kişi katılmıştır.
Türk Algoloji Derneği önderliğinde düzenlenen “II. Algoloji Yan Dal Çalıştay’ı” başkanlar, katılımcılar ve raportörler (Prof.Dr.Taylan Akkaya, Doç.Dr. Suna Akın Takmaz, Algoloji Uzm.Dr Bora Uzuner, Uzm.Dr Burak Erken) eşliğinde Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Morfoloji Yerleşkesi Pembe Salonunda başarıyla gerçekleştirilmiştir. Toplantı raporunun hazırlanmasında, sunumlar sırasında dört ayrı raportör (Prof.Dr Taylan Akkaya, Doç.Dr Suna Akın Takmaz, Algoloji Uzm.Dr Bora Uzuner, Uzm.Dr Burak Erken) tarafından sürekli olarak tutulan notlardan faydalanılmıştır.
Çalıştay süresince sabah 1 öğleden sonra 2 olmak üzere toplam 3 oturumda konuşmacılar tarafından sunumlar gerçekleştirilmiş olup, program akışı Ek-1’de sunulmuştur.
Türk Algoloji Derneği Yönetim Kurulu Başkanı N. Süleyman Özyalçın tarafından gerçekleştirilen açılış konuşmasında algoloji yan dal uzmanlığı ile ilgili eğitim, kadro ve çalışma ortamı ile ilgili sorunlar ana hatları ile ortaya konulmuş ve bunların çözümüne yönelik olarak hastane yönetimleri, sağlık müdürlükleri, sağlık bakanlığı yetkilileri ile birlikte çalışılması gerekliliğine değinilmiş, algolojinin her platformda tanınırlığının artırılmasına yönelik çalışmalar yapılması vurgulanmıştır. Sayın Özyalçın; 2013 yılından itibaren algoloji yan dal eğitimini 33 kişinin aldığına ve halen 22 yan dal uzmanlık öğrencisinin olduğuna dikkat çekerek, kadro sayılarının artırılması gerekliliğine değinmiş, bu amaçla akredite klinik sayılarının artmasının önemli ve gerekli olduğu kanaatini dile getirmiştir.
Açılış konuşmasını takiben çalıştayın sabahki 1. oturumunda, ilk çalıştaydan günümüze kadar yaşanılan süreç ve bu süreçte algoloji müfredatı ile ilgili yapılan çalışmalar, Prof. Dr. Meltem Uyar tarafından aktarılmıştır.
Prof. Dr. Serdar Erdine “Algoloji yolculuğu: Geçmişten günümüze” başlıklı konuşmalarında ülkemizdeki Algoloji Bilim Dalının tarihçesi, kurulma ve yapılanma süreciyle ilgili önemli bilgilere yer vermiş ve bu gün gelinen noktada ülkemizde Algolojinin uluslar arası kongreler düzenleyen önemli ve büyük bir teşkilatlanmayı başardığını vurgulanmıştır. Sayın Erdine; ülkemizde algolojinin iyi olduğu kadar kötü yanlarına da değinerek özellikle yeterli eğitici olmasına rağmen eğitimde standartizasyon sorunu, geri ödeme problemleri ve algoloji işlemlerinin aşırı hatta kötüye kullanımına dair tesbitlerini ve endişelerini dile getirmiştir. Sorunların çözümüne yönelik olarak başta Sağlık Bakanlığı olmak üzere ilgili taraflarla yakın ilişkiler kurularak iş birliği içerisinde olunması gerekliliğini ifade etmiş, halka mal edilmeden sorunların çözülemeyeceğine vurgu yapmıştır.
Yan dal uzmanları ve asistanlarının güncel sorunlarını dile getirdikleri bölümde yan dal uzmanları adına; Algoloji uzm. Dr. İdris Şevki Köken, Algoloji Uzm. Dr. Mustafa Kurçaloğlu ve Algoloji Uzm. Dr. Oktay Faysal Tertemiz, Algoloji Uzm. Dr Seher İlhan, yan dal asistanları adına; Uzm.Dr Vildan Uludağ söz almışlar deneyimlerini ve gereksinimlerini ifade etmişlerdir. Algoloji Uzm. Dr. İdris Şevki Köken; Devlet hizmet yükümlülüğü kurası ile atanan algoloji uzmanlarının teknik ekipman yetersizliği ve yardımcı personel temininde yaşadıkları sorunlara dikkat çekmiştir. İkinci basamak devlet hastanelerine atanan algologların en temel girişimsel ağrı tedavi uygulamalarından biri olan radyofrekans termokogülasyon yöntemlerinin geri ödeme kapsamında olmaması nedeniyle uygulanamadığını vurgulamış ayrıca birçok girişimsel işlemde de (epiduroskopi ve disk içi invaziv girişimler gibi) paket program ile ödenen ücretlerin maliyet ücretlerine neredeyse denk olması nedeniyle malzeme temininde sorunlar yaşanıldığını ifade etmiştir. Algoloji Uzm. Dr. Mustafa Kurçaloğlu; Çalıştaydan önce planlanan ve algoloji uzmanları ile yandal uzmanlık öğrencilerinin katılımıyla gerçekleştirilen anket sonuçları hakkında bilgi vermiştir. Anket sonuçlarına göre eğitim kalitesinde standardizasyona ihtiyaç olduğuna, yapılacak eğitimsel faaliyetlerin ve kursların sıklığının arttırılmasının faydalı olacağına ve devlet hizmet yükümlülüğü kuralarında algologların daha çok hastaya fayda sağlayabilecekleri ve girişimsel yöntemleri uygulayabilecekleri 3. Basamak hastanelere atanmalarının önemli olduğu sonucuna varıldığını ifade etmiştir. Algoloji Uzm. Dr. Oktay Faysal Tertemiz, kendisinin de 2. basamak devlet hastanesinde görevli bir algoloji uzmanı olarak yaşadığı sıkıntıları aktarmış, geri ödemesi olmaması nedeniyle radyofrekans termokoagülasyon işlemini hastalarına uygulayamadığını, bu yüzden hastalarını sevk etmek durumunda kaldığını belirterek, bundan dolayı hastaların yaşadığı mağduriyetlere değinmiştir. Almış olduğu eğitim, bilgi ve becerisini uygulayamamaktan dolayı duyduğu üzüntüyü dile getirerek, sorunun aşılmasına yönelik olarak resmi makamlarla yaptığı görüşmeler ve gelişmeler hakkında yazışma örneklerini sunmuştur. Uz.Dr. Seher İlhan, mecburi hizmetini yaptığı Urfa’da çalıştığı 2. Basamak hastanede yaşadığı benzer sorunları dile getirmiştir.
Sabah oturumunun son bölümünde “Algoloji uzmanlık alanının sorunlarını nasıl çözebiliriz ?” başlığı altında konunun sağlık bakanlığı, sosyal güvenlik kurumu ve hukuki boyutları ele alınmış, eğitim müfredatının nasıl standartize edilmesi gerektiği irdelenmiştir. Bu bölümde T.C Sağlık Bakanlığı adına Sağlık Hizmetleri Genel Müdür Yardımcısı Dr. Muhammed Ertuğrul Eğin, ülkemizde 222’si TUK kararı ile olmak üzere toplamda 259 algoloji uzmanı olduğu bilgisini vermiştir. İkinci basamak hastanelerde radyofrekans uygulamalarının geri ödeme sorunu nedeniyle yapılamamasının ve bu nedenle hastaların yaşadığı maduriyetlerin, kendisi için de yeni bir bilgi olduğunu ifade etmiştir. Sayın Eğin; bu sorunun, ilgili birimlerce “II.basamak hastanelerde algoloji uzmanı mevcudiyetinde ödenmesi” şeklinde yazılacak yazılarla veya II. basamak hastane yöneticilerine bu yönde verilecek talimatlarla çözülebileceği kanaatinde olduğunu belirtmiştir. Sosyal Güvenlik Kurumu adına konuşmasını yapan Sağlık Hizmetleri Daire Başkanı sayın Uzm. Dr. Neşe Kalaycıoğlu Akalın, öncelikle sağlık uygulama tebliği (SUT), faturalandırma, global bütçe ödemesi kavramlarına açıklık getirmiştir. Algoloji girişimleri ile ilgili olarak paket programda yapılan işlemlerin, hizmet başına da yapıldığının tesbit edildiğini bu durumun da karışıklıklara neden olduğunu ifade etmiştir. Sayın Akalın; SUT’un dinamik bir tebliğ olduğu, geri ödemede yaşanılan sorunların işlem ve paket puanlarında değişiklik taleplerinin mutlaka dikkate alınarak, maliyet etkinlik analizi ile yeniden oluşturulduğu bilgisini vermiştir. Bu bağlamda sorunlara yönelik olarak dernek bünyesinde yapılacak çalışmalar neticesinde belirlenen ihtiyaçlar ve talepler doğrultusunda kuruma başvurulması önerisinde bulunmuştur. Oturumun bundan sonraki bölümünde algoloji alanındaki sorunların hukuksal boyutu konuşulmuştur. Konu ile ilgili olarak dernek avukatı Avukat Ziynet Özçelik adına Avukat Kürşat Bafra, tıpta yan dal uzmanlığının hukuksal boyutu hakkında bilgiler vermiş, son bir yıl içinde derneğe hukuksal her hangi bir konuda bireysel başvurunun olmadığını belirtmiştir. Katılımcılar arasından gelen bir soru üzerine (Soru, kamuda çalışan hekimlerin geri ödemesi olmayan bir işlemi, hastanın özel imkanları ile temin edip uygulaması durumunda, hukuksal açıdan sorumluluğu olup olmayacağı ile ilgili olarak PRP uygulaması özelinde sorulmuştur) söz alan Doç. Dr. Zafer Çukurova malzeme temini ile ilgili olarak, hastane yönetiminlerine yazılı olarak başvuru yapılması ve bunu takiben red yanıtı alınması durumunda, UBP kodu olmak şartıyla malzemelerin bu şekilde temininde hukuksal bir sorun yaşanmayacığı bilgisini vermiştir. Algoloji eğitim müfredatının nasıl standartize edilmesi gerektiği konusu Prof. Dr. Şebnem Atıcı tarafından irdelenmiştir. Sayın Prof. Dr. Şebnem Atıcı, Algoloji uzmanlık eğitim çekirdek müfredatı ile ilgili bilgiler verdikten sonra Mersin Üniversitesi Algoloji bölümünde ki klinik işleyişi standardize etmek adına uyguladıkları düzenlemeleri detaylarıyla anlatmış, kullandıkları dosyalama sistemi ve asistan karnesinin bir örneğini göstermiştir. Eğitim hedeflerine ulaşmakta dış rotasyonların yararı ve önemine dikkat çekmiş, kendi uzmanlık öğrencilerini 3 aylık dış rotasyonlara gönderdiklerini belirtmiştir. Algolojinin topluma daha aktif ve doğru biçimde tanıtılması gerektiğini söyleyerek bu konuda sosyal medyanın önemine vurgu yapmıştır. Oturumun sonunda Türk Algoloji Derneğinin topluma Algoloji alanını daha iyi anlatmak ve tanıtmak amacıyla anlaşmış olduğu “Çok medya” adına konuşan yetkili bu amaçla oluşturulmuş sosyal medya yapılanması hakkında bilgiler vermiş, önümüzdeki süreçte sosyal medyada daha aktif olmaya yönelik çalışıldığını ifade etmiştir.
Çalıştayın öğleden sonraki ilk oturumunda, konuyla ilgili olarak Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği, Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Derneği ve Türk Nöroloji Derneği olarak 3 ana dalın görüşleri, dernekleri temsilen katılan konuşmacılar tarafından dile getirilmiştir. Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Derneği adına konuşan Prof. Dr. Mehmet Ali Taşkaynatan, Algoloji Derneğine diğer derneklere karşı göstermiş olduğu kapsayıcı ve iyi niyetli tutumlarından ötürü teşekkürlerini sunmuştur. Fizik tedavi anabilim dalının yapısı gereği enjeksiyonları kullanan bir branş olduğunu, bu nedenle dernek adına enjeksiyon uygulamalarının Algoloji başlığı altında tekelleşmemesi açısından güvence istediklerini, ayrıca eğitim sürecinde fizik tedavi ve rehabilitasyon kliniğindeki rotasyon sürelerine uyulması yönünde talepleri olduğunu ifade etmiş, ultrasonografi kullanımının artırılması gerektiği yönünde görüşlerini bildirmiştir. Türk Nöroloji Derneği adına ilk sırada konuşan Prof. Dr. Levent İnan nöroloji derneğinin kendi içerisinde algoloji eğitimi almış nörologların sayısını artırmayı hedeflediğini belirtmiş, dernek bünyesinde kurulan algoloji çalışma grubunun yapmış olduğu faaliyetlere vurgu yapmış bu bağlamda Algoloji çalışma grubunun I ve II. Algoloji kurslarını dünenlediğini, uzmanına danış toplantılarının yapıldığını, multidisipliner ağrı özel sayısının çıkarıldığını ifade etmiş, III. Algoloji kurşunun da 11 Mayıs 2018 yılında Ankara’ da yapılacağının bilgisini vermiştir. Türk nöroloji Derneği olarak TUKMOS Algoloji müfredatını karşılayan standart eğitimi desteklediklerini bu çerçevede 25 eğitim programına katkılarının devam etmekte olduğunu ifade etmiştir. Türk Nöroloji Derneği adına ikinci sırada konuşan Prof.Dr. Hadiye ŞİRİN, yan dal eğitimi sırasındaki rotasyon süreleri ile ilgili olarak yaşanan sorunlara değinmiş, 2+2+2+1 şeklinde olan zorunlu rotasyon sürelerinin azaltılamayacağına dikkat çekmiştir. Zorunlu rotasyon süreleri dışında diğer rotasyon sürelerinin ise her programın program yöneticileri ile birlikte yapacakları centilmenlik antlaşması ile belirlenebileceğini ifade etmiştir. Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Dernek başkanı Prof. Dr. Ömer Kurtipek, dernek adına yaptıkları konuşmasına, Algolojinin Anesteziyolojiden çıkmış bir dal olduğunu dile getirerek başlamıştır. Ülkemiz şartlarında 80 milyona hizmet verilmesi gereksinimine karşın, sağlık bakanlığı yetkililerince de bildirildiği üzere mevcut 259 algoloji uzmanıyla bu hizmeti vermenin mümkün olamaması nedeniyle, anestezi uzmanlarının bu alanda destek vermek durumunda kaldıklarına dikkat çekmiş, anestezi uzmanlarının hastane yöneticilerinin baskısı ile algoloji uzmanı olarak çalıştırılmak durumunda kaldıklarına vurgu yapmıştır. Anestezi müfredatının % 30 ‘unun algoloji ile çakıştığını belirtmiş, anestezi asistanlarının algoloji rotasyonunun 2 aydan 4 aya çıkarılması için çalışıldığı bilgisini vermiştir. Eğitim kalitesinin artırılması için, TUKMOS eğitim standartlarına uymayan kliniklerin, denetimler sırasında kapatılmasının söz konusu olduğu bilgisini hatırlatarak, bu konuda Türk Algoloji Derneğinin takipçi olması önerisinde bulunmuştur. Ayrıca Algoloji uzmanlık eğitimi sırasında, müfredat içerisinde yer alan girişimler için uzmanlık eğitimi süresince yapılması gerekli asgari sayılar belirlenmesinin, eğitimde standardizasyonun sağlanması bakımından etkili ve yaralı olacağı düşüncesini paylaşmıştır. Algoloji girişimlerinin geri ödemesinde YÖK ve Sağlık Bakanlığı arasında yaşanan fiyat farklılıklarının, YÖK’ün konuyla ilgili olarak sık olmayan aralıklarla toplanmasından kaynaklandığı görüşlerini dile getirmişlerdir.
Öğleden sonraki son oturumda Prof. Dr. Pakize Kırdemir, Prof. Dr. Taylan Akkaya ve Prof. Dr. Gül Köknel Talu tarafından program yöneticilerinin konuyla ilgili görüşleri aktarılmıştır. Sayın Prof. Dr. Pakize Kırdemir, SUT’da tanımlanmamış girişimlerin bulunduğunu, radyofrekans uygulamalarında birden çok seviye, bilateral ve farklı alan uygulamaların yılda bir kez olmasının önemli sorunlar olarak gündemimizde olduğunu dile getirmiştir. Yan dal öğrencilerine kongre desteklerinin artırılması gerektiğini, dernek içinde farklı çalışma gruplarının olması gerekliliğini ifade etmiştir. Birinci basamak hekimlerin eğitimi için de akış şemaları hazırlanması gerekliliğine vurgu yapmıştır. Takiben söz alan Prof. Dr. Taylan Akkaya, çalışmakta olduğu kurumun tarihçesinden ve kliniklerinde uyguladıkları işlemlerin profilinden ve özellikle ultrasonografi eşliğinde yaptıkları girişimlerden bahsetmiş, diğer kliniklerle aralarındaki “Algoloji Ortak Dil” yaratma çabalarını ve bu konuda çalışma şartlarındaki yoğunluk nedeniyle karşılaşılan zorlukları dile getirmiştir. Ayrıca eğitimde standardizasyon ve eğitim faaliyetlerinin artırılması gerekliliğine, bu bağlamda algoloji klinikleri arasında rotasyon yapılıp merkezi sınav uygulanbileceğine, klinik araştırmaların özellikle etik kurulların bürokratik engellemeler nedeniyle zor yürüdüğüne dikkat çekmiştir. Çalıştayın son konuşmasında sayın Prof. Dr. Gül Köknel Talu, algoloji alanındaki sorunları hizmet ve eğitim alanlarında olmak üzere iki ana başlık halinde ele almıştır. Hizmet alanında; geri ödeme sorunlarına, üniversitelerin ihale ve ödeme sorunlarına, kamuoyu oluşturmada yaşanan sıkıntılara ve ağrı tedavisinin yanlış ve kötüye kullanımına dikkat çekmiştir. Eğitim alanında ise; eğitimde standardizasyon sorununa dikkat çekerek kurum alt yapı ve donanımının eksiksiz olmasının, yataklı servis içerip içermemesinin, öğretim görevlisi sayısından çok verimliliğinin, rotasyon süresinden çok içeriğinin önemine vurgu yapmış bu bağlamda çapraz rotasyonlar yapılması ve asistan karnesi uygulamasının altını çizmiştir. Alt yapı-donanım ve deneyimli eğitici açısından kendini kanıtlamış kurumların birden fazla protokolde yer almasına izin verilmesi gerektiğini ifade etmiştir. Kadro sayılarının artırılması gerekliliğini belirtmiş ancak kadro dağıtımının, kurum öğretim üyesi sayısı veya niteliğine bakılmaksızın yapılan toplam işlem sayısı gibi yetersiz kriterler doğrultusunda oluşturulmasının yol açacağı olumsuz sonuçları , verdiği bir örnek ile de pekiştirerek açıklamış ve bu kriterlerin değişmesi gerektiğine dikkat çekmiştir. Sayın Köknel Talu, algoritmaların oluşturulması ve merkezi olarak yapılacak yeterlilik sınavlarının önemini hatırlatmış ve son olarak çok derneklilikten kaçınılması gerektiğini vurgulayarak konuşmasını tamamlamıştır.
Çalıştay tüm katılımcılar eşliğinde hedeflerin belirlenmesine yönelik olarak yapılan değerlendirmeleri takiben Prof. Dr. N. Süleyman Özyalçın tarafından yapılan kapanış konuşması ile başarıyla tamamlanmıştır. Kapanış konuşmasında Prof. Dr. N. Süleyman Özyalçın çalıştayda öne çıkan başlıklara vurgu yapmış ve sorunların çözümüne yönelik olarak önümüzdeki birkaç hafta içerisinde Sağlık Bakanlığı ve SGK yetkilileri ile temasa geçileceğini belirtmiştir.
